توضیحات

مبانی نوار نقاله (Conveyor Basics)

نوار نقاله (Conveyor Belt) یکی از تجهیزات مهم و پرکاربرد در صنایع مختلف است که برای جابه‌جایی مواد، محصولات و کالاها در خطوط تولید، انبارها و فرآیندهای صنعتی استفاده می‌شود. نوار نقاله‌ها نقش حیاتی در بهبود بهره‌وری، کاهش هزینه‌های نیروی انسانی و افزایش سرعت جابه‌جایی دارند.

1. تعریف نوار نقاله

نوار نقاله یک سیستم مکانیکی است که از یک تسمه یا زنجیر متحرک تشکیل شده و وظیفه انتقال مواد از یک نقطه به نقطه دیگر را بر عهده دارد. این سیستم معمولاً شامل اجزایی مانند تسمه، رولیک‌ها، غلتک‌ها، موتور، و سازه پشتیبان است.

2. اجزای اصلی نوار نقاله

یک سیستم نوار نقاله از اجزای زیر تشکیل می‌شود:

الف) تسمه نقاله (Conveyor Belt):

• تسمه بخش اصلی نوار نقاله است که مواد روی آن قرار می‌گیرند و جابه‌جا می‌شوند.
• جنس تسمه:
  1. لاستیکی (Rubber): برای مواد سنگین و خشن.
  2. PVC یا PU: برای مواد سبک‌تر و صنایع غذایی.
  3. فلزی (Metal): برای مواد داغ یا سنگین.

ب) رولیک‌ها (Rollers):

• رولیک‌ها وظیفه پشتیبانی و هدایت تسمه را بر عهده دارند.
• انواع رولیک:
  1. رولیک‌های بالایی (Carrying Rollers): برای حمایت از تسمه در بخش جابه‌جایی.
  2. رولیک‌های پایینی (Return Rollers): برای هدایت تسمه بازگشتی.

ج) غلتک‌ها (Pulleys):

• غلتک‌ها در دو انتهای نوار نقاله قرار دارند و تسمه را به حرکت درمی‌آورند.
• غلتک محرک (Drive Pulley):
  • به موتور متصل است و تسمه را به جلو حرکت می‌دهد.
• غلتک کششی (Tail Pulley):
  • در انتهای دیگر نوار قرار دارد و تسمه را به سمت موتور بازمی‌گرداند.

د) موتور و گیربکس:

• موتور وظیفه تأمین نیروی محرکه برای حرکت تسمه را دارد.
• گیربکس سرعت و گشتاور موتور را تنظیم می‌کند.

ه) سازه یا فریم (Frame):

• ساختار فلزی یا آلومینیومی که تمامی اجزا روی آن نصب می‌شوند.

و) سیستم‌های کنترل:

• شامل کلیدها، سنسورها و اینورترها برای تنظیم سرعت و ایمنی سیستم.

3. انواع نوار نقاله

نوار نقاله‌ها بر اساس نوع کاربرد و طراحی به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند:

الف) نوار نقاله تسمه‌ای (Belt Conveyor):

• رایج‌ترین نوع نوار نقاله که برای جابه‌جایی مواد سبک و سنگین استفاده می‌شود.
• کاربردها: صنایع معدنی، بسته‌بندی، کشاورزی.

ب) نوار نقاله زنجیری (Chain Conveyor):

• برای جابه‌جایی مواد سنگین و حجیم استفاده می‌شود.
• کاربردها: صنایع خودروسازی، فولاد و لجستیک.

ج) نوار نقاله غلتکی (Roller Conveyor):

• جابه‌جایی مواد با استفاده از غلتک‌ها.
• انواع:
  1. غلتکی ثقلی: بدون استفاده از موتور (با نیروی جاذبه).
  2. غلتکی موتوردار: با استفاده از موتور.

د) نوار نقاله پیچی یا اسکرو (Screw Conveyor):

• برای جابه‌جایی مواد پودری و گرانولی.
• کاربردها: صنایع غذایی، سیمان و شیمیایی.

ه) نوار نقاله مدولار (Modular Conveyor):

• از قطعات مدولار پلاستیکی تشکیل شده است.
• کاربردها: صنایع غذایی و دارویی.

و) نوار نقاله شیب‌دار (Inclined Conveyor):

• برای انتقال مواد به ارتفاعات مختلف.
• کاربردها: انبارها و خطوط تولید.

ز) نوار نقاله سطل‌دار (Bucket Elevator):

• برای جابه‌جایی عمودی مواد.
• کاربردها: صنایع معدنی و کشاورزی.

ح) نوار نقاله هوایی (Overhead Conveyor):

• برای جابه‌جایی قطعات در خطوط مونتاژ.
• کاربردها: صنایع خودروسازی و مونتاژ.

4. مزایای استفاده از نوار نقاله

1. افزایش بهره‌وری:
   • کاهش زمان جابه‌جایی مواد در خطوط تولید.
2. کاهش هزینه‌های نیروی انسانی:
   • کاهش نیاز به کارگر برای حمل‌ونقل.
3. قابلیت جابه‌جایی مواد سنگین:
   • حمل مواد سنگین و حجیم با کمترین انرژی.
4. ایمنی بالا:
   • کاهش خطرات ناشی از جابه‌جایی دستی.
5. انعطاف‌پذیری:
   • قابلیت استفاده در صنایع مختلف و شرایط گوناگون.
6. کاهش آسیب به مواد:
   • انتقال مواد با حداقل آسیب و افت کیفیت.

5. معایب نوار نقاله

1. هزینه اولیه بالا: هزینه نصب و راه‌اندازی سیستم‌های پیشرفته.
2. نیاز به نگهداری: نیاز به تعمیر و نگهداری منظم برای جلوگیری از خرابی.
3. محدودیت در جابه‌جایی مواد خاص: برخی مواد ممکن است برای نوار نقاله‌های خاص مناسب نباشند.
4. مصرف انرژی: سیستم‌های موتوردار مصرف انرژی قابل‌توجهی دارند.

6. نگهداری و تعمیرات نوار نقاله

برای افزایش عمر مفید و عملکرد بهینه نوار نقاله، نگهداری منظم و تعمیرات ضروری است:

الف) بازرسی دوره‌ای:

• بررسی تسمه برای شناسایی ترک‌ها، پارگی یا سایش.
• اطمینان از عملکرد صحیح رولیک‌ها و غلتک‌ها.

ب) تنظیم تسمه:

• تنظیم کشش تسمه برای جلوگیری از لغزش یا حرکت نامناسب.

ج) روانکاری:

• روغن‌کاری منظم رولیک‌ها و غلتک‌ها برای کاهش اصطکاک.

د) تمیزکاری:

• حذف مواد زائد و گردوغبار از تسمه و اجزای سیستم.

ه) تعویض قطعات فرسوده:

• تعویض تسمه، رولیک یا سایر قطعات در صورت خرابی.

7. کاربردهای نوار نقاله

نوار نقاله‌ها در صنایع مختلف کاربردهای گسترده‌ای دارند:

الف) صنایع معدنی:

• حمل سنگ، شن، ماسه و مواد معدنی.

ب) صنایع غذایی:

• جابه‌جایی مواد غذایی خام و بسته‌بندی‌شده.

ج) صنایع خودروسازی:

• جابه‌جایی قطعات و محصولات در خطوط مونتاژ.

د) فرودگاه‌ها:

• انتقال چمدان‌ها و بارها.

ه) صنایع کشاورزی:

• حمل غلات، کود و محصولات کشاورزی.

و) صنایع بسته‌بندی:

• انتقال محصولات به خطوط بسته‌بندی.

8. استانداردهای طراحی نوار نقاله

طراحی نوار نقاله باید بر اساس استانداردهای بین‌المللی انجام شود:

1. CEMA (Conveyor Equipment Manufacturers Association):
   • استانداردهای طراحی و ساخت نوار نقاله.
2. ISO 5048:
   • استاندارد بین‌المللی برای محاسبات توان و کشش نوار نقاله.
3. DIN 22101:
   • استاندارد طراحی تسمه نقاله در آلمان.

9. عوامل مهم در انتخاب نوار نقاله

برای انتخاب نوار نقاله مناسب، باید عوامل زیر را در نظر گرفت:

1. نوع مواد: وزن، اندازه و خواص فیزیکی و شیمیایی مواد.
2. ظرفیت: حجم موادی که باید جابه‌جا شود.
3. طول نقاله: فاصله بین نقطه شروع و پایان.
4. شیب: زاویه شیب در صورت وجود.
5. شرایط محیطی: دما، رطوبت و گردوغبار.

10. نتیجه‌گیری

نوار نقاله‌ها یکی از مهم‌ترین تجهیزات حمل‌ونقل مواد در صنایع مختلف هستند که با طراحی و نصب مناسب، می‌توانند بهره‌وری را افزایش دهند و هزینه‌های عملیاتی را کاهش دهند. انتخاب صحیح نوع نوار نقاله، نگهداری منظم و رعایت استانداردهای طراحی از عوامل کلیدی در عملکرد بهینه این سیستم‌ها است.

سرفصل ها:

• مقدمه
• کلیات و ساختار نوار نقاله
• انواع نوار نقالههای لاستیکی
• نوارهای سیمی
• آپارات سرد نوار نقاله                   
• آپارات گرم نوار نقالههای نخی
• تعمیرات و نگهداری نوار نقالهها
• روکش غلتکهای محرک و متحرک
•  پارگیهای طولی نوار
•  آجگذاری روی پوشش غلتکها
• عمق شیار روی آجها         
• انحراف در نوار نقاله 
• اتصالهای مکانیکی
• هشدارها و نکات ایمنی
• اتصال سوپراسکروها

• طراحی و محاسبه نوارنقاله