الایمنت و همراستایی در تجهیزات دوار
الایمنت (Alignment) یا همراستایی یکی از اصول کلیدی در نصب و نگهداری تجهیزات دوار (Rotating Equipment) مانند پمپ‌ها، موتورها، کمپرسورها و توربین‌ها است. همراستایی به معنی تنظیم و هم‌محور کردن دقیق دو یا چند شفت در یک سیستم مکانیکی است تا از عملکرد صحیح و بهینه تجهیزات اطمینان حاصل شود. این فرآیند نقش بسیار مهمی در کاهش استهلاک، افزایش عمر تجهیزات و جلوگیری از خرابی‌های ناگهانی دارد.
اهمیت الایمنت و همراستایی
-
کاهش لرزش:
همراستایی صحیح باعث کاهش لرزش در تجهیزات شده و از آسیب‌های مکانیکی جلوگیری می‌کند. -
افزایش عمر تجهیزات:
هم‌محور بودن شفت‌ها باعث کاهش فشار بر یاتاقان‌ها، کوپلینگ‌ها و اجزای داخلی تجهیزات می‌شود. -
کاهش هزینه‌های تعمیر و نگهداری:
عدم همراستایی می‌تواند منجر به خرابی زودرس قطعات، افزایش هزینه‌های تعمیر و کاهش بهره‌وری شود. -
بهبود راندمان:
همراستایی مناسب موجب کاهش تلفات انرژی در سیستم می‌شود. -
جلوگیری از خرابی‌های ناگهانی:
الایمنت نادرست می‌تواند باعث ایجاد تنش‌های غیرعادی در اجزا و حتی از کار افتادن کل سیستم شود.
دلایل ایجاد عدم همراستایی
- نصب نادرست تجهیزات.
- نشست یا جابه‌جایی پایه‌ها و فونداسیون.
- تغییرات دما و انبساط حرارتی.
- ارتعاشات و نیروهای دینامیکی در حین کارکرد.
- سایش یا خرابی قطعات داخلی.
انواع همراستایی (Alignment)
-
همراستایی موازی (Parallel Misalignment):
زمانی که محور شفت‌ها موازی نیستند و محور یکی از تجهیزات نسبت به دیگری جابه‌جا شده است. -
همراستایی زاویه‌ای (Angular Misalignment):
زمانی که شفت‌ها نسبت به یکدیگر زاویه‌دار هستند و محور آن‌ها یکدیگر را قطع می‌کند. -
همراستایی ترکیبی (Combined Misalignment):
ترکیبی از خطاهای موازی و زاویه‌ای.
روش‌های انجام الایمنت
-
روش دستی:
- استفاده از ابزارهای ساده مانند گیج‌های فلزی یا خط‌کش‌ها برای تنظیم اولیه.
- این روش دقت کمتری دارد و بیشتر برای تنظیمات اولیه استفاده می‌شود.
-
روش ساعت اندیکاتور (Dial Indicator):
- استفاده از ساعت اندیکاتور برای اندازه‌گیری دقیق انحراف شفت‌ها.
- این روش دقت بالایی دارد و یکی از رایج‌ترین روش‌های الایمنت است.
-
روش لیزری (Laser Alignment):
- استفاده از دستگاه‌های پیشرفته لیزری برای اندازه‌گیری انحراف و تنظیم دقیق شفت‌ها.
- این روش بسیار دقیق و سریع است و برای تجهیزات حساس و مهم استفاده می‌شود.
مراحل انجام الایمنت
-
آماده‌سازی:
- اطمینان از تمیزی و سلامت تجهیزات.
- بررسی فونداسیون و پایه‌ها.
-
اندازه‌گیری اولیه:
- بررسی موازی بودن و زاویه شفت‌ها با استفاده از ابزار مناسب.
-
تنظیم شفت‌ها:
- استفاده از شیم‌ها (Shim) یا پیچ‌های تنظیم برای جابه‌جایی تجهیزات و هم‌محور کردن شفت‌ها.
-
اندازه‌گیری مجدد:
- پس از تنظیم اولیه، مجدداً انحراف شفت‌ها بررسی و اصلاحات لازم انجام می‌شود.
-
تست نهایی:
- پس از اتمام تنظیم، تجهیزات تحت بار قرار گرفته و عملکرد آن‌ها بررسی می‌شود.
تأثیرات عدم همراستایی
-
افزایش لرزش و نویز:
عدم همراستایی باعث ایجاد لرزش اضافی می‌شود که می‌تواند به تجهیزات آسیب برساند. -
افزایش استهلاک قطعات:
قطعاتی مانند یاتاقان‌ها، کوپلینگ‌ها و مهره‌ها سریع‌تر فرسوده می‌شوند. -
کاهش عمر تجهیزات:
فشارهای غیرعادی روی اجزای داخلی، عمر مفید تجهیزات را کاهش می‌دهد. -
افزایش مصرف انرژی:
الایمنت نادرست باعث تلفات انرژی و کاهش بازدهی سیستم می‌شود. -
خرابی‌های ناگهانی:
در صورت عدم توجه به همراستایی، خرابی‌های غیرمنتظره و توقف سیستم رخ می‌دهد.
مزایای الایمنت دقیق
- کاهش هزینه‌های تعمیر و نگهداری.
- افزایش طول عمر تجهیزات.
- کاهش زمان توقف‌های ناخواسته.
- بهبود عملکرد و بهره‌وری سیستم.
- کاهش مصرف انرژی.
نتیجه‌گیری
الایمنت و همراستایی در تجهیزات دوار یکی از بخش‌های کلیدی در نگهداری و بهره‌برداری از سیستم‌های مکانیکی و الکتریکی است. با اجرای دقیق این فرآیند، می‌توان از خرابی‌های زودرس، کاهش راندمان و هزینه‌های اضافی جلوگیری کرد. استفاده از ابزارهای دقیق و پیشرفته مانند دستگاه‌های لیزری، همراه با دانش فنی مناسب، تضمین‌کننده عملکرد بهینه تجهیزات دوار خواهد بود.
سرفصل ها:
- مقدمه ای بر ناهمراستایی
- راه های تشخیص
- ابزار و بررسی های اولیه
- همراستایی در کوپلینگ ها
- انواع ناهمراستایی
- اثرات نیرویی
- مضرات ناهمرستایی
- پیامدهای ناهمرستایی
- بازه های زمانی بازرسی
- اندازه ناهمرستایی
- تتشیخص وجود ناهمرستایی
- سیگنال ارتعاشی ناهمرستایی
- اثرات فرکانسی ناهمرستایی
- اثرات فازی ناهمرستایی
- اثرات فرکانسی کوپلینگ
- افزایش دما ناشی از ناهمرستایی
- ساعت اندیکاتور
- پایه وی
- خطای خیر پایه
- شیم پلیت
- ادوات لیزری
- خطاهای نصب کوپلینگ روی شافت
- مفهوم لنگی
- مقادیر مجاز
- گرفتن لقی پایه
-
و…